Finlandiyanın kutup ışıkları
Merhaba arkadaşlar, Finlandiyadan herkese selam.
Bugün Finlandiyaya gelmeden önce duyduğum ama ne olduğunu tasavvur bile edemediğim bir konuyu sizinle paylaşmak istiyorum. Bunu kendi gözlerimle bir kaç kere gördüm. Tüylerim diken diken oldu. Muhteşem bir duyguydu. Sanki kendimi başka bir alemde, dünyada hissettim. Duygularım korkuyla karışıktı. Bunu kelimelerle anlatamam. Konuya girecek olursak. Konumuz kuzey ışıkları yada kutup ışıkları bir diğer adı ise Aurora Borealis. Fincesi ise revontulet. Bu fenomen sadece kuzey kutbunda olmadığı ve güney kutbundada olduğu için ben buna kutup ışıkları demeyi daha uygun buluyorum.
Kanalımıza abone olmayı ihmal etmeyin. Videolarımızı beğenerek ve sosyal medyada paylaşarak bize destek olun. Şimdi konuya devam edelim.
Bu ışık dansları karanlıkta gözle görülebilir hale geliyor. Bunlar renk renk değişkenlik gösteriyor. Bu ışıkların kaynağı güneşimizdir. Bu olay kutuplarda her dakika oluşuyor. Ama gözle görülür hale sadece karanlıkta ortaya çıkıyor. Bunu kısaca güneşten gelen parçacıkların dünyanın manyetik alanına, kalkanına çarparak kutuplara yönlendirilmesinden dolayı meydana gelen etkileşim diye açıklayabiliriz.
Güneşimizde sürekli patlamalar meydana gelmektedir. Bu patlamalar neredeyse her dakika gerçekleşir ve çoğu elektron ile protonlardan oluşan parçacıklar gaz halinde Güneş tarafından saniyede 500 km hızla uzaya fırlatılırlar. Astronomide bu yayılma olayına “güneş rüzgarı” denilmektedir. Güneş ışınları ışık hızında hareket ettikleri için Dünya’ya yaklaşık 8 dakikalık bir zamanda ulaşırken, yüklü parçacıklar birkaç gün uzayda yolculuk ederek yerküremizin etrafındaki manyetik kalkana varır.
Dünya’yı aslında bir çubuk mıktanıs olarakta düşünebiliriz. Yerkürenin en iç tabakalarında bulunan sıvı metaller, dünyanın dönmesi ile, sürekli hareket halindedir. Bu hareket bir dinamo gibi mıknatıs etkisi meydana getirmektedir. Mıknatısların etrafındaki manyetik alan çizgileri gibi Dünya’mızın etrafında da güney ve kuzey manyetik kutuplar arasında bu çizgiler uzanmaktadır. Çıplak gözle bu manyetik alanı göremeyiz. Bu manyetik alana atmosferin en üst tabakası olan “manyetosfer” adı verilir. Manyetosferin içten dışa doğru değişik tabakaları vardır, ve kutup ışıklarının oluşmasında rol oynayan kısmına Van Allen kuşakları adı verilir.
Işıklar nasıl oluşuyor?
Yüklü parçacıklar Dünya’ya yaklaştıkları zaman manyetik alanına çarparlar. Parçacıklar direkt yeryüzüne ilerlemek yerine, oval şeklinde manyetik alan çizgileri etrafında dolanmaya ve kutuplara doğru yönlendirilirler. Bu ilerlerleme sırasında parçacıklar ve atmosferdeki gazlar arasında alışveriş başlar. Parçacıklar havayı iyonize ederler, mesela normalde artı veya eksi yükü olmayan oksijen ve azot gazları yüklü hale gelir. Fakat bu uzun sürmez. Elektronlar tekrar atomlarına geri döndükleri (rekombinasyon) zaman, bu atomlardan ışık saçılır. İşte bu ışıklar olağanüstü bir görüntü sergileyen kutup ışıklarıdır. Işıkların farklı renklerde olmasının sebebi ise enerji alışverişinin farklı miktarlarda oluşudur. Örneğin; kırmızı ışığın dalga boyu büyük olduğu için az enerjilidir, mor ise küçük dalga boyu ile daha yüksek enerjilidir.
Kutup Işıklarını Finlandiyada Görebiliriz?
Bu muhteşem fenomeni genelde yerkürenin kuzey kutbuna yakın olan bölgelerinde görmek mümkündür. Kanada ve İskandinavya bölgelerinde turistik firmalar bu ışıkları görmek isteyen insanlara hizmet sunmaktadır. Hatta Finlandiya’da bu ışıkları yattığınız yerden izleyebilmek için camdan yapılmış iglular (eskimo evleri) bulunmaktadır. Kutup ışıkları daha çok bilinen bir kavram olmasına rağmen bu ışıkları aslında Dünya’nın güneyinde de görebiliriz. Bunlara da güney ışıkları (Aurora Australis) adı verilir ve adı üstünde Avustralya’dan görmek mümkündür.
Güneş’ten yola çıkan yüklü parçacıklar aynı zamanda Güneş sistemi içerisinde bulunan diğer gezegenlere de ulaşmaktadır. Jupiter gaz gezegeninin kuzey ve güney kutuplarında aurora ışıkları gözlenmektedir. NASA’ya göre bu ışıklar Dünya’mızda oluşan kuzey ışıklarından 8 kat daha parlaktır. Enerji bakımından ise 100 kat daha güçlü olduğu hesaplanmaktadır. Jüpiter’de gözlemlenen ışıkların en büyük farkı ise aslında gözle görülmeyen X ışınları olmasıdır.
Son olarak dünyanın manyetik tabakası olmasaydı, güneşimizden gelen yüklü parçacıklar yerküre üzerindeki yaşama ciddi zararlar verebilirdi. Hatta bazı bilim adamları manyetosferin eksik olması durumunda dünya üzerinde yaşam dahi oluşamayacağını düşünmenin mümkün olduğunu söylemektedir.
Umarım Finlandiya hakkında bu verdiğim bilgi ilginizi çekmiştir. Eğer fırsatınız varsa muhakkak hayatınızda bir kerede olsa bu duyguyu tatmanızı tavsiye ederim.
Konuyla ilgili sorularınızı yada yorumlarınızı yazmayı unutmayınız. Kanalımıza abone olunuz. Videolarımızı beğenerek ve sosyal medyada paylaşarak bize destek olunuz.
Kaynak: bilimoloji.com
Havaalanlarında Kuzey ülkelerinin yöntemlerinden faydalanılacak
